Όπως φαίνεται οι ξένοι ταξιδιώτες αποτελούν μια σημαντική πηγή πληροφοριών για την καθημερινή ιδιαίτερα ζωή των κατοίκων της Τενέδου. Δεν υπάρχει αμφιβολία όμως ότι μερικές πληροφορίες που μας δίνουν δεν μπορούν να θεωρηθούν απόλυτα αξιόπιστες.

Για παράδειγμα όταν αναφέρονται στον πληθυσμό της Τενέδου, τον οποίο υπολογίζουν συνήθως με μέτρο τις οικογένειες κι όχι τα άτομα, η μόνη ίσως αξιόπιστη πληροφορία που παίρνουμε είναι η αναλογία Ελλήνων και Τούρκων κατοίκων στο νησί. Η αυξομείωση του πληθυσμού εξάλλου που παρατηρείται από ταξιδιώτη σε ταξιδιώτη, όπως φαίνεται στον παρακάτω πίνακα, αποκαλύπτει ότι η Τένεδος είχε συχνές και μαζικές μετακινήσεις πληθυσμού, κάτι όχι σπάνιο κάτω από ορισμένες ιστορικές συνθήκες.

ΠΙΝΑΚΑΣ ΠΛΗΘΥΣΜΟΥ ΤΗΣ ΤΕΝΕΔΟΥ

Όσον αφορά τη γενική περιγραφή του κάστρου και του λιμανιού όλοι σχεδόν οι ταξιδιώτες συμφωνούν μεταξύ τους. Διαφοροποιήσεις υπάρχουν στις λεπτομέρειες, που οφείλονται στην παρατηρητικότητα και τα ενδιαφέροντα του κάθε ταξιδιώτη.

Κάτι ανάλογο συμβαίνει και στη φυσική περιγραφή του νησιού. Όσοι ταξιδιώτες περιορίστηκαν στην πρώτη εντύπωση με την είσοδό τους στο λιμάνι, θεωρούν το νησί άγονο και ξερό, ενώ όσοι επισκέφτηκαν και την εξοχή πίσω από τους λόφους που περικλείουν την πόλη και το λιμάνι σχημάτισαν τελείως διαφορετική εικόνα για το νησί.

Εκεί όπου όλοι σχεδόν οι ξένοι ταξιδιώτες επιμένουν περισσότερο είναι το κρασί της Τενέδου. Πράγματι είναι πολύ φημισμένο και το μοναδικό σχεδόν προϊόν του νησιού, μαζί με τα επιτραπέζια σταφύλια, τα τσαούσια, που όμως κανείς δεν μνημονεύει. Φαίνεται ότι οι Τενέδιοι έδιναν τότε μεγαλύτερη σημασία στην παραγωγή κρασιού παρά επιτραπέζιων σταφυλιών. Μάλιστα ο G. Sandys το 1610 γράφει για την Τένεδο ότι "παράγει εξαιρετικά δυνατό κρασί, το οποίο φανερώνει ότι οι κάτοικοί της είναι Έλληνες"!! Το κρασί, όπως αναφέρουν οι ξένοι ταξιδιώτες, είναι μοσχάτο και κόκκινο. Ιδιαίτερα το πρώτο ήταν φημισμένο σε όλη την Ανατολή. Η παραγωγή του όμως σιγά σιγά περιορίζεται, όπως φαίνεται, και δίνει τη θέση του στο κόκκινο, το οποίο όταν παλιώνει γίνεται κίτρινο σαν κονιάκ.

Απόστολου Κερκινέογλου, φιλολόγου